Delen van dit artikel kun je ook vinden op Wendyonline of Iloveayurveda
Slapeloosheid. Zelf heb ik er een hele tijd last van gehad. In die periode woonde ik in de tropen en ik dacht dat het te maken had met het geluid van de airco en de warmte. Maar achteraf bleek het te komen door mijn schildklier die overactief was. Mijn immuunsysteem en zenuwstelsel waren volledig uit balans en ik heb drie jaar lang niet goed geslapen. Van 2015 tot en met nu heb ik heel veel gedaan om tot de oorzaak te komen van mijn disbalans.
In mijn praktijk Sankalpa Holistisch Health begeleid ik mensen naar optimale gezondheid en balans met Ayurveda, Yoga en Pranic Healing. In dit artikel wil ik graag de Ayurvedische kijk op slapeloosheid geven en hoe je hier mee kunt omgaan. Met name wil ik wat concrete tips geven vanuit de eeuwenoude wetenschap vertaald naar vandaag.
Ten eerste wil ik benadrukken wat een uitdaging het is om slaapproblemen op te lossen. Volgens onderzoek van de hersenstichting is 63% van Nederlanders niet positief over eigen slaapkwaliteit. Met name bij chronische slapeloosheid is behandeling moeilijk omdat er veel oorzaken voor kunnen zijn. Vrouwen slapen slechter dan mannen. Zo geeft maar liefst 62 procent van de Nederlandse vrouwen aan een slechte nachtrust te hebben. Bij mannen is dit percentage een stuk lager. 38 procent van hen geeft aan minder goed te slapen. Slapeloosheid oftewel moeite met inslapen en of doorslapen treft ons allemaal wel. Maar wanneer sprake is van chronische slapeloosheid dan kan het de algehele gezondheid echt verslechteren en je kwaliteit van leven verminderen. Er is al sprake van chronische slapeloosheid als het langer dan een maand aan de gang is. En dat is lang. Heel veel mensen lijden jarenlang aan chronische slapeloosheid.
Iedereen heeft weleens acute slapeloosheid meegemaakt. Een korte periode waarin we moeite hebben met inslapen, doorslapen of vroeg wakker worden. Ook kunnen we last hebben van slapeloosheid vanwege allerlei onderliggende redenen die niet te maken hebben met onze geest. Het kan zijn dat we pijn ervaren bijvoorbeeld. Maar er is gelukkig heel veel wat we zelf kunnen doen om te herstellen of het op te lossen als we de oorzaak kennen.
Waarom is goede slaap belangrijk?
Volgens Ayurveda is slaap en rust een van de 3 pillaren van gezondheid. Een van de pillaren is dat we onze voeding goed kunnen verteren. Een tweede pilaar is goede nachtrust of slaap en de derde pilaar is onze sexuele energie op de juiste manier gebruiken. Als een of meerdere van deze pilaren uit balans is zal dat onze gezondheid negatief beïnvloeden. En uiteraard heeft de moderne wetenschap het belang van slaap voor onze gezondheid allang gevalideerd.
De Ayurvedische benadering en de oorzaken
Hoe kunnen we hiernaar kijken vanuit Ayurveda? Het is van belang te zeggen dat iedere disbalans of ziekte in Ayurveda zijn eigen pathologie heeft. Met andere woorden hoe ziekte zich ontvouwt wanneer de doshas uit balans raken in lichaam en geest. Twee personen met slapeloosheid kunnen niet op dezelfde manier worden behandeld. De ayurvedische benadering van slapeloosheid is om het evenwicht door het hele lichaam te herstellen en de natuurlijke slaap-waakcyclus te herstellen. Volgens de leer van Ayurveda worden de meeste chronische aandoeningen, waaronder slapeloosheid, veroorzaakt door een opeenhoping van onzuiverheden in het lichaam. Slechte voeding, zwakke spijsvertering, een te drukke levensstijl en te veel stress kunnen gifstoffen genereren en het vermogen van ons lichaam om ze kwijt te raken, aantasten. Geaccumuleerde gifstoffen interfereren met onze biochemie en verstoren ons metabolisme, inclusief slaapfuncties.
Oorzaken van slapeloosheid volgens Ayurveda
- Onjuiste voeding en levensstijl leiden tot verergering van vata en pitta
- Regelmatig gebruik van stimulerende middelen zoals thee en koffie
- Overmatig koud, droog, gefrituurd, gekruid eten
- Onderdrukte emoties
- Overmatige opwinding en emotionele stoornissen zoals zorgen, woede en overwerk
Wat gebeurt er bij slapeloosheid?
- De geest speelt een belangrijke rol
- Vata disbalans grootste oorzaak
- Pitta disbalans kan ook een rol spelen
- Kapha speelt geen rol
Los van natuurlijk onderliggende aandoeningen die zich kunnen afspelen in het lichaam kunnen we onderscheid maken tussen pitta en vata slapeloosheid. Volgens de Ayurveda zorgt een normaal functionerende kapha dosha voor een gezonde slaap en rust. Maar wanneer vata en pitta energie het overnemen en kapha wordt verminderd, kan slapeloosheid het gevolg zijn.
Meest voorkomend bij chronische slapeloosheid is het vata type slapeloosheid.
Vata dosha heeft natuurlijk de elementen ether en lucht en heeft als functie beweging in lichaam en geest. De kwaliteiten van deze dosha kunnen ervoor zorgen dat we nerveus worden, angstig, dat we ons veel zorgen maken en piekeren. Of het kan zich ook in het lichaam ook uiten. Dit houdt ons vervolgens wakker. Pitta slapeloosheid komt ook voor, maar is meer acuut dan chronisch. Deze vorm heeft zowel vata als pitta.Onze geest ervaart namelijk onrust en ter gelijker tijd proberen we problemen op te lossen wat ons wakker houdt of maakt. We kunnen ook pitta slapeloosheid ervaren als hitte aanwezig is onze lever. Dit kan in de vorm van woede of door PMS of om andere redenen.
Stress heeft toch wel een hele belangrijk aandeel in slapeloosheid. Langdurige stress put de reserves van het lichaam uit. Onze bijnieren zijn natuurlijk in eerste instantie uitgeput, waardoor het lichaam gedwongen wordt om voldoende cortisol aan te maken en dit elders zal moeten zoeken. Bijvoorbeeld uit de voortplanting, de bloedsuikerspiegel en de schildklier om stress te bestrijden. Doordat de lichaamsreserves zijn uitgeput, heeft het zenuwstelsel onvoldoende energie om zichzelf te kalmeren of ’s nachts de cortisolspiegel voldoende te verlagen. Als stressniveaus dan hoog blijven (gemeten aan de hand van hoge cortisolspiegels), blijven mensen met slaapproblemen moe. Het ironische feit is dat we energie nodig hebben om onszelf voldoende te verdoven om in slaap te komen en door te slapen. Daarom is de sleutel tot de meeste slaapproblemen het ontdekken van de onderliggende oorzaak van het energietekort of de overbelasting van de bijnieren.
Wat kunnen we eraan doen?
| Vata | Pitta |
| Regelmaat | Niet in de avond werken |
| Voor 10 uur naar bed | Zet je gedachten op papier uur voor slapen |
| Ontwaken met zon opkomst | Slaap alleen met laken |
| Vermijd koffie / thee | Zelf massage met verkoelende olie in de ochtend |
| Meditatie / Yoga 1-2 x per dag | Vakantie nemen |
| Self massage met sesam olie | Minder competitieve activiteiten |
| Fysiek werk buiten zoals tuinieren |
Naast gezond eten, sporten en buiten zijn in de zon, is een goede nachtrust een van de belangrijkste factoren om een stralende gezondheid te creëren. En het is door een ononderbroken slaap van goede kwaliteit dat het lichaam zichzelf echt op een diep niveau kan helen. Deze editie staat vol tips, maar hier nog wat tips om Nidranash te behandelen met korte toelichting.
Let op dat elke aanbeveling, behandeling of advies in artikel niet bedoeld is als vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Vraag altijd jouw arts om advies als je vragen hebt over een medische aandoening.
De aanpak in Ayurveda en bij mij in de praktijk is altijd holistisch. Ook bij slapeloosheid. We gaan altijd op zoek naar de oorzaak. Het beste is om slapeloosheid te behandelen door naar alle verschillende onderliggende redenen te kijken die het veroorzaken en daarna pas de kruiden te gebruiken om je te helpen slapen. Als je gewoon je toevlucht neemt tot het gebruik van de kruiden en alle onderliggende problemen negeert die het in de eerste plaats veroorzaken, zullen je resultaten minimaal en enigszins ineffectief zijn.
Aanbevelingen bij chronische slapeloosheid
Vertaald en gedeeld met toestemming van dr. Marianne Teitelbaum
Regelmatig zelf massage beoefenen met olie
We kunnen hiermee vata dosha balanceren door tegenovergestelde kwaliteiten van ruw, licht, mobiel, droog te introduceren. Daarnaast kunnen we dit aanvullen met het eten van een dieet met goede vetten, zoals gekookte volle koe- of geitenmelk, ghee, olijfolie, avocado’s, noten en zaden. Houd er rekening mee dat lichtheid een van de eigenschappen van Vata is, dus dit betekent dat als je te licht eet, je Vata hoog wordt en je slaap licht en onderbroken wordt.
Hormoonspiegels in balans houden
Het is normaal dat onze klieren met het ouder worden geleidelijk minder hormonen produceren, maar onze huid neemt het over en compenseert de verloren hormonen als we onze huid meerdere dagen per week een een olie massage kunnen geven. Dat is de reden waarom Ayurveda altijd een dagelijkse oliemassage heeft aanbevolen, gedurende het hele leven, maar vooral in wat bekend staat als de Vata-fase van het leven, waar de elementen van Vata, die snel, droog, licht en ruw is, meer uitgesproken worden in de fysiologie. Denker zo over na: in de Vata-fase van het leven drogen we letterlijk op. Onze hormonen, die zijn gemaakt van cholesterol en een smerende werking hebben in ons lichaam, worden minder, waardoor er meer Vata wordt aangemaakt. Dus als je dan olie op je huid smeert, wat het grootste orgaan van het lichaam is, kan het voor je aan het werk gaan en je niet alleen helpen meer hormonen aan te maken, maar je tevens helpen om deze uitdrogingsneiging die we later in het leven ervaren, te balanceren.
Regelmatige of dagelijkse oliemassage – helpt dus niet alleen je hormoonproductie, wat slapeloosheid kan helpen, maar het balanceert de droogheid van Vata en daarmee ook slapeloosheid kan helpen oplossen.
Houd er ook rekening mee dat als progesteron laag is, dat het ook slapeloosheid kan veroorzaken. Er zijn gelukkig kruiden in Ayurveda om je helpen jouw progesterongehalte te verhogen. Dit is een enorm probleem dat bij veel van vrouwen kan voorkomen, omdat er tijdens het leven vele redenen zijn waardoor progesteron laag wordt. Een van de redenen is dat je schildklier zwak is. Dit was in mij geval zo. Andere redenen kunnen zijn van het cortisol dat je overdag afgeeft als je onder stress staat en ook als je de anticonceptiepil gebruikt. Dus alleen al deze drie factoren, een lage schildklier, hoge stress en het gebruik van anticonceptiepillen, kunnen een enorm deel van de slapeloosheid veroorzaken die we zien door lage progesteronspiegels. En als hormonale problemen jouw slapeloosheid veroorzaken, er verschillende kruidenformules die Ayurveda biedt om je te helpen je eigen hormonen te maken.
Inname van melantonine voorkomen.
Veel mensen nemen melatonine, een hormoon dat je pijnappelklier aanmaakt en dat je helpt slaperig te worden en in slaap te vallen. We raden het gebruik van melatonine eigenlijk af, ook al klinkt het misschien als een meer natuurlijke manier om het probleem op te lossen.
Over het algemeen wil je geen hormoon nemen dat je lichaam al aanmaakt, omdat je eigen klier het dan niet meer hoeft te maken, dus het stopt de productie van het hormoon, waardoor je oorspronkelijke probleem nog moeilijker op te lossen is. Veel mensen die melatonine gebruiken om te slapen, beschrijven een lange periode waarin ze het spenen terwijl ze proberen hun eigen pijnappelklier aan te moedigen om het weer aan te maken.
Als het donker is, komt melatonine langzaam vrij en vertelt je lichaam dat het tijd is om te gaan slapen. Dus om de hoeveelheid melatonine die ’s nachts vrijkomt te maximaliseren, is het goed om overdag meer aan fel licht te besteden, vooral als je elke dag ongeveer een half uur in de vroege ochtendzon kunt lopen. Maar lees ’s avonds je telefoon niet als je eenmaal in bed ligt. Het blauwe licht van de telefoon zal je pijnappelklier doen denken dat het dag is, wat dan de melatonineproductie zal verminderen, waardoor je wakker blijft omdat je lichaam nu denkt dat het dag is.
Koffie, thee en chocola te vermijden
Gezond verstand vertelt je ook dat als je ’s nachts moeilijk in slaap valt, je cafeïne volledig moet vermijden. Dat betekent dat je zowel koffie en thee als chocolade en cacao moet vermijden. Zelfs groene thee bevat wat cafeïne.
Overdag naar buiten gaan
Het is ook goed om te begrijpen dat Vata het element van ruimte en lucht is, dus nogmaals, teveel van dat zeer lichte element geeft ons een lichte slaap. Maar Kapha is het element aarde en water, wat betekent dat het buiten wordt gevonden. Dus een van de allerbeste tegengif voor hoge Vata is om overdag naar buiten te gaan, vooral om naar het strand te gaan of een wandeling in de natuur te maken om je lichaam onder te dompelen in de kalmerende langzame kapha-elementen. Onthoud dat terwijl Vata snel, licht en droog is, Kapha langzaam, zwaar en zalvend is, precies de tegenovergestelde eigenschappen van Vata. Bijna iedereen weet hoeveel beter hun slaap is nadat ze de hele dag buiten in de zon en in de frisse lucht zijn geweest.
Knoflook en ui te vermijden
De oude teksten zeiden ook dat als Pitta, het element vuur en water, hoog wordt, het je ’s nachts wakker zal maken als je eenmaal in slaap bent gevallen. Dit betekent dus dat je eerst moet leren wat Pitta is en hoe je het kunt tegengaan. De lever is een pitta-orgaan, de thuisbasis van vijf spijsverteringsvuren om de 5 elementen uit het voedsel dat je eet te halen: ruimte, lucht, vuur, water en aarde. Je moet dus altijd de vlammen van de lever tevreden houden met wat voedsel om te verbranden. Daarom kun je beter nooit maaltijden overslaan of uitstellen. Als je dat doet, zal de lever opgewonden raken op zoek naar voedsel om te verteren, en als je voortdurend maaltijden overslaat en uitstelt, zal de warmte van de lever naar het hele lichaam stromen en je midden in de nacht wakker maken. Daarom is het goed om uien en knoflook, die ook de lever opwarmen, te vermijden.
Magnesium gebruik
Magnesium is een goed middel om slaap op te wekken. We raden het gebruik van magnesiumchloride aan en transdermaal via de huid toe te dienen, aangezien orale inname diarree kan veroorzaken. Bij Sankalpa Holistic Health gebruiken we verschillende vormen van magnesiumchloride in de vorm van oliën, crèmes, lotions die onze cliënten kunnen gebruiken om zowel slapeloosheid als een hele reeks andere problemen te voorkomen die kunnen optreden als het magnesiumgehalte daalt.
Ayurvedische kruiden te overwegen ter ondersteuning
Gelukkig hebben we in Ayurveda veel voedingsmiddelen, kruiden en specerijen om de hitte in de lever te koelen, wat verlichting geeft aan degenen die de neiging hebben om ’s nachts wakker te worden en niet in staat zijn om weer in slaap te vallen.
Woede kan de hitte in de lever doen oplaaien en vice versa, wat betekent dat als jouw lever te heet wordt, je boos kunt worden, wat bij PMS gebeurt – de lever raakt oververhit vlak voor de menstruatiecyclus, daarom worden veel vrouwen boos tijdens die tijd. Maar als de cyclus voorbij is, koelt het bloed weer af en verdwijnt de woede.
Het drinken van een warme kop melk, als je geen lactose-intolerantie hebt, is een van de beste slaapmiddelen, omdat het zo rustgevend en Vata-pacificerend is.
Witte maanzaadjes staan bekend om het opwekken van diepe slaap. Hier is een recept voor slapeloosheid uit het boek Healing the Thyroid With Ayurveda van Dr Marianne Teitelbaum. Het wordt “Poppy Seed Chutney” genoemd.
Meng 1 theelepel wit maanzaad met 1 theelepel kokos (versnipperde verse kokosnoot is het beste, maar gedroogd is prima). Smelt 1/2 theelepel ghee in een kleine pan op middelhoog vuur tot het helder wordt, voeg dan een snufje gemalen komijn en gemalen kurkuma toe. Haal onmiddellijk van het vuur, voeg toe aan het maanzaadmengsel en meng goed. Laat 5 minuten staan, voeg dan een snufje zout toe en eet dit vlak voor het slapengaan op.
Het wordt niet aanbevolen om dit recept te gebruiken als jouw urine op drugs moet laten testen, aangezien het maanzaad kleine hoeveelheden psychoactieve opiaten bevat, voornamelijk morfine, die tot 48 uur na inname van maanzaad in de urine kunnen worden gedetecteerd.
En last but not least hebben we een enorm arsenaal aan kruiden om slapeloosheid te behandelen. We gebruiken bijvoorbeeld Jatamansi, een kruid dat de neurotransmitters in de hersenen in evenwicht brengt voor een betere slaap. We geven Jatamansi in verschillende vormen, afhankelijk van ieders unieke fysiologie. Maar nogmaals, we hebben vele andere formules, zowel gebaseerd op dit kruid als op vele andere, om een goede nachtrust te verzekeren.
Heb jij te maken met chronische slapeloosheid en zou je samen met mij op zoek willen gaan naar oorzaak en complementaire behandeling met Ayurveda? Boek vrijblijvend een gratis intake met mij in.
